Stel je voor: een woonomgeving waar buren niet alleen naast elkaar leven, maar ook samen bouwen aan een hechte gemeenschap. Coöperatief wonen maakt deze droom werkelijkheid, waarbij de grenzen tussen huurders en eigenaars vervagen en solidariteit hoogtij viert. Ben jij al bekend met deze boeiende en sociaal gedreven woonvorm?
Wat is coöperatief wonen?
Coöperatief wonen zit tussen huren en kopen. Je huurt een woning bij een coöperatieve vennootschap, maar moet daarvoor eerst aandelen van die wooncoöperatie kopen. Je bent dus geen directe eigenaar van de woning. Je bent indirecte mede-eigenaar van alle woningen van die wooncoöperatie. Je bent coöperant. Coöperatie – of samenwerking – staat hier dus wel centraal.
Het aantal aandelen en de prijs per aandeel verschillen per wooncoöperatie. Dit specifieert men in de statuten van de vennootschap (wooncoöperatie).
Als bewoner investeer je dus in een aandeel van een woning(complex). In ruil voor dat aandeel krijg je een levenslang ‘woonrecht’. Dit betekent dat je een woning van de coöperatie tegen een bepaalde maandelijkse bijdrage kan bewonen.
De lasten zijn verdeeld. Wie minder budget heeft, koopt minder aandelen, maar betaalt wel meer maandelijkse kosten. Wie dus meer kapitaal inbrengt, krijgt maandelijks een korting. De coöperanten betalen eigenlijk een soort huur aan zichzelf.
Wat is een wooncoöperatie?
Een wooncoöperatie is een soort team van mensen die samenwonen in een gebouw, zoals een appartementencomplex of een rijtjeshuis. In plaats van dat één persoon of een bedrijf eigenaar is van het gebouw, zijn alle mensen in het team samen eigenaar. Ze werken samen om te beslissen hoe het gebouw eruitziet, hoe het wordt onderhouden en hoeveel huur ze betalen als het een huurwoning is.
Het idee is dat mensen in een wooncoöperatie samenwerken om ervoor te zorgen dat iedereen een fijne plek heeft om te wonen, tegen betaalbare prijzen, en dat het gebouw goed wordt onderhouden. Het wordt officieel gemaakt door regels en wetten van de overheid. Zo maak je de oprichting van een wooncoöperatie officieel in een notariële akte. In deze akte staat de werking in grote lijnen beschreven.
Dus: een wooncoöperatie verwerft vastgoed, regelt de bouw en/of renovatie, het onderhoud en beheer van alle gebouwen. Heb je aandelen gekocht? Dan heb je ook inspraak in deze zaken.
Wat zegt de wetgeving?
Oprichting van een coöperatieve vennootschap
Vooraleer je een coöperatieve vennootschap wil opzetten, moet je dit vastleggen in een notariële akte. De statuten van de vennootschap zijn essentieel voor deze akte. Deze statuten leggen de grote lijnen vast. Schakel de hulp in van je notaris voor advies.
Het huurcontract
De huurovereenkomst valt in Vlaanderen integraal onder de regelgeving van het Vlaams Woninghuurdecreet. De coöperatie is de verhuurder en de coöperant is de huurder.
Bij de start van het huurcontract kiest de wooncoöperatie en coöperant samen de huurprijs (vrij te bepalen). Nadien mag de coöperatie de huurprijs enkel aanpassen volgens de regels van de wettelijke huurindexatie.
Let op:
- Een coöperant mag de woning niet onderverhuren, tenzij de verhuurder (coöperatie) akkoord gaat.
- Een coöperant mag de woning niet eenzijdig overdragen (via schenking of erfenis).
- De coöperatie mag de woning aan een woonmaatschappij verhuren, die op haar beurt de woning onderverhuurt.
- Het is verboden om een clausule toe te voegen aan het huurcontract dat de bewoner coöperant moét blijven zolang hij/zij een woning van de coöperatie huurt.
Wat kost dat?
Coöperatief wonen is niet per se goedkoper dan huren of een woning aankopen. Er vallen heel wat kosten weg zoals notariskosten, registratierechten, immokantoren…
Er is meestal geen huurwaarborg, aangezien je coöperant bent en aandelen kocht.
Bij coöperatief wonen beslist ieder voor zichzelf beslissen hoeveel eigen inbreng je doet in het project.
Meestal is de huurprijs net iets hoger dan het bedrag om de kosten te dekken. Dit zodat de coöperatie het extra bedrag kan uitgeven aan toekomstige investeringen of onvoorziene uitgaven/kosten.
Wat zijn de voordelen van coöperatief wonen?
- Zelfbestuur: Elk lid heeft zeggenschap in beslissingen m.b.t. het gebouw.
- Lagere kosten: De coöperatie heeft winst niet als hoofddoel en biedt betaalbare huisvesting aan.
- Sociaal: Door de samenwerking binnen de coöperatie, ken je je mede-eigenaren en .
- Gemeenschapsgevoel: Leden werken samen om beslissingen te nemen en dezelfde doelen te bereiken. Dit leidt tot een sterke band binnen de coöperatie.
Wat zijn de nadelen?
- Beperkte controle: Als individu heb je soms weinig te zeggen binnen de coöperatie en moet je vaak compromissen sluiten.
- Financiële verplichting: Als coöperant ben je vaak medeverantwoordelijk voor onderhoudskosten, reparaties, renovaties en investeringen.
- Afhankelijkheid: Je bent afhankelijk van de efficiëntie en effectiviteit van de coöperatie. Daarnaast is het niet gemakkelijk om een wooncoöperatie te verlaten als je een groot aandeel bezit.
De pioniers
Sinds 2022 bestaan er 5 projecten in Vlaanderen die doen aan coöperatief wonen. Zij krijgen begeleiding op maat.
- De Arenawijk in Deurne
- Grote gezinswoningen in Gent
- Erfgoedwoningen aan het Begijnhof in Lier
- De gemeentehuissite in Kampenhout
- De site van het voormalig sociaal huis in Aartrijke
Momenteel is de overheid nog volop bezig met onderzoek naar deze woonvorm. Lees hier alles over het leertraject. Dit traject zal lopen tot en met eind 2024.
Good to know
- Vraag een Vlaamse huurwaarborglening aan bij het Vlaams Woningfonds (als je coöperatie een huurwaarborg vraagt).
- Vraag een Vlaamse huursubsidie of maandelijkse huurpremie aan, als je al vier jaar of langer wacht op een sociale woning.
- Wil je werken uitvoeren aan een zelfstandige woning? De wooncoöperatie kan MijnVerbouwLening aanvragen voor de werken.
- Achterstand in betaling? Doe beroep op het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen (Vlaanderen).
- Surf naar wooncoop.be voor meer informatie over coöperatief wonen of als je zelf wil deelnemen.
Bronnen: Vlaanderen & VRT
Wil je dit artikel als bron vermelden? Gebruik dan:
Deferm, S. (2024, 20 maart). Coöperatief wonen: de wetgeving. Appartement.be. Geraadpleegd op (datum XX/XX/202X), van https://www.appartement.be/cooperatief-wonen-wetgeving